Baş ve boyun cerrahisi, baş ve boyun bölgesinde yer alan organlar ve yapıların hastalıklarının tanı, tedavi ve cerrahisi ile ilgilenen tıbbi bir alandır. Bu alanda kulak, burun, boğaz, ağız, yutak, gırtlak, tükürük bezleri, tiroid bezi ve paratiroid bezleri gibi yapılar yer alır. Baş ve boyun cerrahisi, kanserler, enfeksiyonlar, travma, doğumsal anomaliler ve diğer patolojik durumların yönetimini içerir. Tedavi yöntemleri arasında cerrahi müdahaleler, radyoterapi, kemoterapi, medikal tedavi ve destekleyici terapiler bulunur.
1. Baş ve Boyun Hastalıkları
a. Kanserler
- Baş ve Boyun Kanserleri: Ağız, boğaz, gırtlak, burun ve sinüsler, tükürük bezleri, tiroid bezi gibi bölgelerde oluşan malign tümörler.
- Lenfoma: Baş ve boyun bölgesinde bulunan lenf düğümlerini etkileyen kanser türü.
b. Enfeksiyonlar
- Tonsillit: Bademciklerin iltihaplanması.
- Farenjit: Boğazın iltihaplanması.
- Abseler: Çeşitli bölgelerde oluşabilen enfeksiyon sonucu meydana gelen apseler.
c. Doğumsal Anomaliler
- Kistik Higroma: Lenfatik sistemde doğumsal bir anomali.
- Bölgesel Sinir Anomalileri: Sinirlerin gelişiminde doğumsal problemler.
d. Travma ve Yaralanmalar
- Kafatası Kırıkları: Baş bölgesindeki kemik kırıkları.
- Yüz Travmaları: Yüz kemiklerinde ve yumuşak dokularda yaralanmalar.
e. Tiroid ve Paratiroid Hastalıkları
- Tiroid Nodülleri: Tiroid bezinde oluşan iyi huylu veya kötü huylu nodüller.
- Hiperparatiroidizm: Paratiroid bezlerinin aşırı çalışması.
2. Cerrahi Tedavi Yöntemleri
a. Tümör Cerrahisi
- Laringektomi: Gırtlak kanserinde gırtlağın tamamen veya kısmen çıkarılması.
- Glossitektomi: Dil kanserinde dilin bir kısmının çıkarılması.
- Mandibulektomi: Çene kemiği tümörlerinde çenenin bir kısmının çıkarılması.
- Parotidektomi: Tükürük bezi tümörlerinde parotis bezinin çıkarılması.
- Tiroid Cerrahisi: Tiroid nodülleri veya tiroid kanseri için tiroid bezinin çıkarılması (tiroidektomi).
b. Rekonstrüktif Cerrahi
- Serbest Doku Nakli: Kanser cerrahisi sonrası eksik olan dokuların başka bir bölgeden alınarak yerine konulması.
- Fasiyal Rekonstrüksiyon: Yüz kemiklerinin veya yumuşak dokuların onarılması.
c. Fonksiyonel Cerrahi
- Trakeotomi: Solunum yolunu açmak için boyunda trakeaya bir delik açılması.
- Mikrolaringoskopi: Ses tellerindeki lezyonların çıkarılması.
3. Medikal Tedavi Yöntemleri
a. Antibiyotikler
- Enfeksiyonların tedavisinde kullanılır.
b. Kortikosteroidler
- İltihaplanma ve şişliği azaltmak için kullanılır.
c. Hormon Tedavisi
- Tiroid veya paratiroid hastalıklarında hormon seviyelerini düzenlemek için kullanılır.
4. Radyoterapi ve Kemoterapi
a. Radyoterapi
- Baş ve boyun kanserlerinin tedavisinde, tümörleri küçültmek veya yok etmek için yüksek enerjili ışınlar kullanılır.
b. Kemoterapi
- Kanser hücrelerini öldürmek için ilaç tedavisi uygulanır. Genellikle radyoterapi ile kombine edilir.
5. Destekleyici ve Alternatif Tedavi Yöntemleri
a. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
- Cerrahi sonrası hastaların fonksiyonel kapasitelerini geri kazanmalarına yardımcı olur.
b. Konuşma Terapisi
- Gırtlak veya ağız cerrahisi sonrası konuşma yeteneğini yeniden kazanmak için uygulanan terapiler.
c. Beslenme Desteği
- Yutma güçlüğü olan hastalar için özel beslenme programları ve diyet önerileri.
Baş ve boyun cerrahisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir ve hastaların tedavi planları, bireysel ihtiyaçlarına göre özelleştirilir. Başarılı bir tedavi için erken tanı, doğru cerrahi teknikler ve uygun destekleyici tedaviler önemlidir.